Pouco antes de morrer, Fiódor Dostoyevski condensou nun breve e poderoso texto as reflexións sobre a fe e o ateísmo que o atormentaban ao longo de toda a súa vida: a parábola ou "lenda" do Gran Inquisidor. Insere dentro da súa última novela,Os irmáns Karamázov, narra a aparición de Xesucristo na Sevilla do s. XVI, o seu encarceramento e o interrogatorio ao que lle somete o Gran Inquisidor, que desenvolve un amargo e fascinante discurso que cuestiona a mensaxe de Cristo. Entendida a miúdo como unha crítica ao cristianismo católico,O Gran Inquisidor, con todo, vai máis aló e expón de maneira maxistral os límites e friccións entre a liberdade e a felicidade, a lóxica que goberna as masas e os seus dirixentes, o conflito entre o individuo e os sistemas que, en nome dun suposto benestar social, impoñen a ditadura e a escravitude.